7 Kepentingan Menjaga Kesihatan Mental
Kepentingan menjaga kesihatan mental tidak boleh dipandang ringan kerana ia memberi kesan langsung kepada cara kita berfikir, merasa, dan bertindak setiap hari. Kesihatan mental yang baik membantu mengurus tekanan, meningkatkan produktiviti, memperkukuh hubungan sosial, serta mewujudkan kehidupan yang lebih seimbang dan bermakna.
Kepentingan Menjaga Kesihatan Mental
Menjaga kesihatan mental amat penting kerana ia menyentuh hampir setiap aspek kehidupan manusia. Daripada cara kita berfikir dan membuat keputusan, kepada cara kita mengawal emosi dan berhubung dengan orang lain, kesejahteraan mental yang baik memastikan kita mampu hidup produktif, membina hubungan sosial yang kukuh, serta menyumbang secara positif kepada masyarakat.
1. Meningkatkan Fungsi Kognitif dan Fokus
Kesihatan mental yang stabil meningkatkan keupayaan otak untuk berfikir dengan jelas, menumpukan perhatian, dan menyelesaikan masalah dengan berkesan, sekali gus membantu pelajar dan pekerja membuat keputusan tepat serta mengurus tekanan dengan lebih baik. Kajian ke atas warga tua di Malaysia mendapati tekanan psikososial merupakan faktor utama penurunan fungsi kognitif, membuktikan bahawa kesejahteraan mental memainkan peranan besar dalam mengekalkan daya ingatan dan prestasi intelektual sepanjang hayat.
2. Memperbaiki Kesejahteraan Emosi
Menjaga kesihatan mental membantu mengekalkan kesejahteraan emosi dengan mengurangkan risiko stres, kebimbangan, dan kemurungan, membolehkan individu mengawal perasaan, mengurus tekanan hidup seharian, dan mengekalkan mood positif. Laporan National Health and Morbidity Survey mendedahkan bahawa lebih 1 juta rakyat Malaysia berusia 16 tahun ke atas mengalami kemurungan, menekankan bahawa kestabilan emosi adalah kunci kepada daya tahan hidup dan kesejahteraan jangka panjang.
3. Meningkatkan Hubungan Sosial
Individu dengan kesihatan mental yang baik lebih mudah membina dan mengekalkan hubungan positif bersama keluarga, rakan, dan komuniti kerana mereka dapat berkomunikasi dengan jelas, berempati, serta menyelesaikan konflik tanpa tekanan berlebihan. Sebaliknya, kajian jangka panjang menunjukkan bahawa kesunyian berterusan boleh mempercepatkan penurunan kognitif dan menjejaskan kesejahteraan emosi, membuktikan betapa pentingnya sokongan sosial dan rasa sense of belonging dalam kehidupan seharian.
4. Menjaga Produktiviti dan Prestasi
Kesihatan mental yang stabil meningkatkan motivasi, kreativiti, dan tumpuan, membolehkan seseorang bekerja dengan lebih produktif serta mengekalkan prestasi akademik atau kerjaya yang optimum, manakala burnout dan tekanan kronik boleh melemahkan kualiti kerja. Menurut World Health Organization (WHO), kemurungan dan kebimbangan yang tidak dirawat menyebabkan kerugian produktiviti global melebihi USD 1 trilion setiap tahun, sekali gus menunjukkan kesan besar kesihatan mental terhadap ekonomi dan tenaga kerja.
5. Memberi Sumbangan Kepada Masyarakat
Apabila kesejahteraan mental dipelihara, individu lebih cenderung terlibat dalam aktiviti sukarelawan, memberikan sokongan emosi kepada orang lain, dan menyumbang kepada keharmonian komuniti, yang seterusnya mengukuhkan kesihatan awam serta pembangunan ekonomi. Contohnya, MIASA Malaysia melaporkan telah menganjurkan lebih 1,300 program kesedaran kesihatan mental setakat 2024, memberi manfaat kepada lebih 21 juta orang di seluruh negara dan menunjukkan kesan positif sokongan komuniti terhadap kesejahteraan masyarakat.
6. Menyokong Kesihatan Fizikal Secara Menyeluruh
Kesejahteraan mental yang stabil bukan sahaja melindungi emosi tetapi juga memberi kesan langsung kepada kesihatan fizikal dengan menurunkan risiko penyakit kronik. Individu yang mengawal stres mempunyai peluang lebih rendah untuk mendapat penyakit jantung, tekanan darah tinggi, dan gangguan tidur, manakala minda yang seimbang menguatkan sistem imun. Kajian sistematik mendapati bahawa resilience dikaitkan dengan penurunan risiko sindrom metabolik dan hipertensi, menegaskan hubungan erat antara kesihatan mental dan kesihatan fizikal.
7. Membentuk Ketahanan Diri (Resilience)
Kesihatan mental yang baik membina daya tahan (resilience) yang membolehkan individu bangkit daripada kegagalan, trauma, atau kehilangan, serta menyesuaikan diri dengan perubahan dalam kehidupan, kerjaya, dan hubungan sosial. Frontiers in Public Health (2024) melaporkan bahawa resilience menyumbang kira-kira 40% kesan positif aktiviti fizikal terhadap kesejahteraan mental, menegaskan peranannya sebagai benteng penting untuk menghadapi cabaran hidup dan mengekalkan keseimbangan psikologi.
Bagaimana Menjaga Kesihatan Mental
Menjaga kesihatan mental boleh dilakukan melalui amalan harian yang mudah tetapi konsisten. Berikut ialah beberapa langkah utama yang terbukti berkesan untuk mengekalkan kesejahteraan emosi, psikologi, dan sosial:
Aktiviti Fizikal: Senaman berkala meningkatkan mood, mengurangkan stres, dan memperbaiki kualiti tidur.
Penjagaan Diri (Self-Care): Tidur yang cukup, meditasi, doa, atau masa rehat membantu menstabilkan emosi.
Pemakanan Seimbang: Diet sihat menyokong fungsi otak dan mengurangkan risiko gangguan mental.
Sokongan Sosial: Hubungan rapat dengan keluarga, rakan, dan komuniti memberi rasa “sense of belonging.”
Bantuan Profesional: Kaunselor atau pakar psikologi boleh memberikan sokongan khusus apabila diperlukan.
Kepentingan Kesihatan Mental Dalam Kalangan Pelajar
Kesihatan mental memainkan peranan penting dalam menentukan kejayaan akademik dan kesejahteraan pelajar. Tekanan peperiksaan, tugasan yang banyak, dan jangkaan tinggi boleh menjejaskan fokus serta motivasi, sekali gus meningkatkan risiko burnout, kebimbangan, atau kemurungan.
Pelajar dengan kesihatan mental yang stabil lebih mampu mengurus masa, emosi, dan tekanan akademik dengan baik. Mereka juga lebih mudah mengekalkan hubungan sosial positif, meningkatkan keyakinan diri, serta mencapai prestasi pembelajaran yang konsisten.
Sokongan daripada keluarga, guru, dan rakan sebaya sangat penting untuk memastikan pelajar tidak berasa terasing, tetapi sebaliknya berdaya tahan menghadapi cabaran pendidikan.
Kesedaran Awam dan Sokongan di Malaysia
Kesedaran terhadap kepentingan menjaga kesihatan mental di Malaysia semakin meningkat, disokong oleh pelbagai program kerajaan dan NGO, serta liputan berita yang menekankan isu stigma, kekurangan pakar, dan akses sokongan psikososial.
Inisiatif Kerajaan dan Polisi Kesihatan Mental
Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) telah melancarkan Modul Latihan Perkhidmatan Kesihatan Mental dan Sokongan Psikososial Semasa Krisis dan Bencana (MHPSS) bagi melatih anggota seperti pegawai perubatan keluarga dan paramedik di klinik-klinik seluruh negara.
Modul ini sebahagian daripada usaha memperkukuh respons masyarakat dan memperluas akses rawatan psikologi serta sokongan semasa krisis seperti pandemik.
Antara inisiatif lain adalah “Jelajah Minda Sihat” dan kempen “War on Stigma — Kesihatan Mental Milik Semua” yang dianjurkan oleh KKM. Kempen-kempen ini menggabungkan aktiviti advokasi, pendidikan awam, dan program interaktif dalam beberapa negeri seperti Selangor, Kuala Lumpur, Kedah, Melaka, dan Pahang.
Peranan NGO & Komuniti dalam Menyokong Kesihatan Mental
Organisasi bukan kerajaan dan komuniti tempatan memainkan peranan penting dalam meningkatkan kesedaran, menyediakan sokongan psikososial, serta memperluas akses kepada rawatan mental yang lebih inklusif dan mesra pengguna.
MIASA Malaysia telah menganjurkan 1,396 program setakat November 2024 dengan capai lebih 21.57 juta orang melalui pelbagai inisiatif advokasi, stigma watch, dan sokongan krisis.
MMHA menawarkan program seperti Wellness & Recovery, latihan “Mental Health First Aid (MHFA)”, serta kumpulan sokongan untuk penjaga dan rakan sebaya.
Sokongan dari rakan sebaya (peer support) terbukti memberi kesan positif dalam kestabilan emosi dan motivasi untuk individu mengalami tekanan atau gangguan psikologi.
Tingkatkan Kesihatan Mental Anda bersama Soul Space
Menjaga kesihatan mental adalah asas kepada kualiti hidup, hubungan yang sihat, dan produktiviti yang berpanjangan. Namun, tidak semua cabaran boleh diatasi seorang diri.
Soul Space ialah pusat kesihatan mental mampu milik terkemuka di Malaysia, dipercayai kerana kaunselor dan ahli terapi berlesen LKM. Dengan sesi bermula dari RM60 serta subsidi untuk pelajar dan komuniti B40, kami menyediakan sokongan inklusif, mesra LGBTQIA+, dan berbilang bahasa.
Walk-in, temu janji dalam talian, dan sesi bersemuka tersedia. Tempah sesi anda dengan Soul Space hari ini dan mulakan langkah pertama ke arah kesejahteraan mental yang lebih seimbang.
Sources
NHS – 5 steps to mental wellbeing
National Institute of Mental Health (NIMH) – Caring for Your Mental Health
UNICEF Data – Countdown Global Mental Health 2030: Making Mental Health Count
PMC – Mental disorders in Malaysia: an increase in lifetime prevalence
World Health Organization (WHO) – Mental health at work
Medical News Today – What is mental health?
Mayo Clinic – Mental illness - Symptoms and causes
PMC – Reducing the stigma of mental illness
Ministry of Health Malaysia – PRESS STATEMENT MINISTER OF HEALTH MALAYSIA MENTAL HEALTH PROBLEMS IN MALAYSIA
